In deze brochure laten we landbouwers en onderzoekers aan het woord die al maatregelen nemen om de waterhuishouding op landbouwbedrijven en -percelen te verbeteren. Ze delen hun ervaringen en laten zien hoe dit een positieve impact heeft.

Teel jij vollegrondsgroenten? Wil je klaar staan om aan de duurzaamheidseisen van de toekomst te voldoen? Meld je dan aan voor een klimaatscan!

In de Vlaamse Ardennen zijn er redelijk wat grachten en beken met een nitraatoverschrijding in het oppervlaktewater als gevolg van nitraatrijk grondwater uit bronnen. Het gaat om beken waar de nitraatconcentraties ter hoogte van het MAP-meetpunt vooral in de zomer hoger zijn dan 50 mg nitraat/l en de jaargemiddelde nitraatconcentratie hoger is dan 18 mg nitraat/l. Deze periodiek hoge concentraties in de zomer zijn te wijten aan de instroom van nitraatrijk grondwater uit bronnen die dagzomen in het valleigebied.

Tijdens de groeiseizoenen van afgelopen jaren kregen we steeds vaker te maken met weersextremen zoals droogte en hittegolven, waardoor telers zich sterk afvragen hoe te irrigeren en welke droogte-mitigerende maatregelen ze kunnen gebruiken. Het Vlaio LA-traject OrnAqua speelt in op deze vraag. Het heeft als doel om openluchtsiertelers in vollegrond praktisch toepasbare methodes aan te reiken om tot een beredeneerd en duurzaam watergebruik te komen, waarbij de commerciële plantkwaliteit verzekerd blijft.

Mei en april waren zeer nat, maar we kenden ook al jaren waarin het in die periode heel droog was. Net om problemen bij droogte zo veel mogelijk te voorkomen, lopen er enkele onderzoeken rond efficiënte irrigatie. We spraken daarover met Paulien De Clercq (UGent, Viaverda) en Ilse Delcour (Viaverda).

In het demonstratieproject ‘Duurzaam watergebruik bij sierteelt op containervelden’ wordt de efficiëntie van verschillende irrigatiedoppen gedurende twee jaar onder de loep genomen. Dit project, gericht op het verbeteren van het waterbeheer in de sierteelt, is relevanter dan ooit nu langdurige droogteperiodes steeds vaker voorkomen en een grote impact hebben op onze grondloze openluchtteelten.

Er was heel wat belangstelling voor het proefveldbezoek (bio)bloemen dat plaats vond op 31 juli te Destelbergen. De onderzoekers van Viaverda gaven er toelichting bij de lopende proeven en projecten.

De droogteproblematiek heeft een enorme economische impact op openlucht sierteeltbedrijven, die moeite hebben om aan voldoende kwalitatief gietwater te geraken. Gezien de toenemende frequentie van de droogteperiodes, moeten telers bewust gemaakt worden dat nu al actie nodig is. Door de grote variatie aan teelten en teeltsystemen in de sierteeltsector is er geen eenvoudige oplossing. Daarom zal een combinatie van een algemene en een bedrijfsspecifieke aanpak nodig zijn.

De Meetjeslandse landbouwsector heeft de voorbije jaren ernstig geleden onder de droogteproblematiek. Het regionaal Meetjeslandse klimaatadaptatieplan toont aan dat de effecten van de klimaatverandering in de komende decennia nog zullen toenemen en dat dit ernstige negatieve gevolgen voor de landbouwsector met zich mee zal brengen.

De Vlaamse winters zijn nat en de zomers droog. Dat heeft een grote impact op de landbouw: veel van de recente zomers waren zeer droog met grote opbrengstverliezen tot gevolg.

Het belang van wateropslag in tijden van overschot, om het te gebruiken in tijden van droogte, blijft toenemen. Landbouwers denken aan de aanleg van private wateropslagsystemen, zoals foliebassins, open putten of watersilo’s. Waar moet je rekening mee houden bij de aanleg? Welke vergunningen heb je nodig? Wie moet je betrekken? Met welke waterbronnen mag het bekken gevuld worden? Wat met het grondverzet? Wat is de impact van de gewestelijke hemelwaterverordening? Zijn er steunmaatregelen voor de aanleg? …

In slimmer water sparen zit een win-win voor iedereen. Zo liggen er ook kansen in de bufferbekkens van Aquafin. Deze bufferbekkens vangen bij hevige en langdurige regen het overtollige regenwater op en voeren het vertraagd af naar beken en rivieren. Dit om wateroverlast te vermijden. Dankzij slimme sturing van een bekken kan het water ook bewust worden vastgehouden, zodat het kan worden hergebruikt door naburige land- en tuinbouwbedrijven.

Het verder reduceren van sporen van gewasbeschermingsmiddelen in de waterlopen blijft een belangrijk doel voor de land- en tuinbouw. Aan de hand van een telersenquête hebben we geprobeerd het risico van puntvervuiling voor teelten onder bescherming in te schatten.

De droogte van de afgelopen jaren maar ook de recente overstromingen tonen duidelijk aan dat we het landschap klimaatrobuuster moeten maken. Door toepassing van stuwen in waterlopen wordt het water maximaal op de akkers vastgehouden en wordt infiltratie bevorderd. Hierdoor wordt enerzijds aanvulling van grondwatervoorraden mogelijk gemaakt en worden anderzijds overstromingen in afwaartse gebieden voorkomen. De aanleg van stuwen wordt gesubsidieerd via niet-productieve investeringssteun. Momenteel voeren we metingen uit bij een bestaande stuw in Sint-Gillis-Waas, waar we vochtgehalte in de bodem en (grond)waterpeil meten. Ook is er een project gestart in Sint-Gillis-Waas waarbij zo’n 40 stuwen geplaatst zullen worden.

Voor het oprollen van druppelslangen zijn er diverse machines beschikbaar. Elke machine heeft z’n voor- en nadelen. Naast het oprollen van druppelslangen zijn een aantal machines ook geschikt voor het oprollen van aanvoerslangen, hoofdslangen en zelfs wildafweernetten of vliesdoek. De markt heeft voor elk wat wils. Tijdens periodes van hitte en droogte worden druppelslangen voor irrigatie meer en meer een noodzaak. Na het teeltseizoen is het tijd om de druppelslangen met zorg te verwijderen en/of op te bergen. Verschillende oprolsystemen zijn beschikbaar, maar welke zijn het meest geschikt voor jouw bedrijf? Het PCG stelde een infofiche op met tal van mogelijkheden.