In bepaalde intensieve teelten biedt een doorgedreven optimale bemesting geen garantie voor aanvaardbare nitraatconcentraties in het drainagewater. Het LA-traject ‘Innovatieve toepassingen voor nitraatreductie in drainagewater’ ontwikkelt een best beschikbare techniek om te velde nitraten uit drainagewater te halen.

Het demonstratieproject ‘Telen zonder spui in de glastuinbouw’ ontwikkelde een moving bed bioreactor (MBBR) om het nitraatgehalte in spuiwater te reduceren. Deze MBBR gebruikt een biologisch proces waarbij bacteriën via denitrificatie nitraten uit het spuiwater halen. Deze technologie is robuust en vraagt weinig onderhoud. Het genoemde LA-traject wil deze technologie aanpassen voor nitraatreductie in drainagewater. Aanpassing van het systeem is noodzakelijk De omgevingsomstandigheden voor nitraatreductie in drainagewater zijn zeer verschillend van die van spuiwater.

Drainagewater loopt voornamelijk vanaf september tot en met april, dus in relatief koude omstandigheden. Hoe lager de temperatuur, hoe lager de bacteriële activiteit in de MBBR. Niemand heeft het klimaat of de neerslag onder controle, waardoor de debieten en nitraatgehaltes van drainagewater heel sterk kunnen fluctueren.

Drie MAP-meetpunten onder de loep

Om de zuiveringstechniek te optimaliseren, is informatie over de nutriëntenstroom cruciaal. Vanaf welk neerslagoverschot beginnen de drainages te lopen en over welk debiet gaat het? Maar de nitraatconcentratie is nog belangrijker: is die nitraatconcentratie het hoogst in het eerste drainagewater en daalt ze geleidelijk over de winter, of is het een continu proces?

Er zijn drie MAP-meetpunten geselecteerd waar nitraat- en debietmetingen plaatsvinden. De selectie gebeurde op basis van de terreinkennis van het CVBB. In deze gebieden wordt al veel aandacht besteed aan bemesting, maar
zijn er toch nog problemen met nitraatrijk drainagewater. In deze drie afstroomgebieden gebeuren er gedurende de volledige winterperiode 2016-2017 nitraat- en debietmetingen aan de drainagebuis.

De nitraatdruk aan MAP-meetpunt 92261 in Staden wordt al opgevolgd sinds 2011. Sindsdien worden de landbouwers in het gebied begeleid en pasten ze hun bemestingsstrategie aan. Dat resulteerde in lagere nitraatresidu’s in de bodem. Maar door de hoge nitraatdruk in het grondwater blijft de nitraatdruk in het drainagewater hoog.

Door het toepassen van de MBBR willen we komaf maken met historische aanrijking vanuit het grondwater MAP-meetpunt 468500 in Buggenhout toont jaarlijks overschrijdingen van de norm van 50 mg nitraat/l vanaf het lopen van de drainages. Twee drainagebuizen liggen aan de oorzaak van deze overschrijdingen. Sinds vier jaar worden alle betrokken landbouwers opgevolgd en begeleid door het CVBB. De bemesting op de betrokken percelen is sindsdien geoptimaliseerd. De nitraatresidu-stalen zijn navenant. Maar de intensieve begeleiding resulteerde slechts in een lichte daling van de nitraatconcentratie aan de drainagebuis en bijgevolg ook aan het MAP-meetpunt.

MAP-meetpunt 263100 in Sint-Katelijne-Waver wordt beïnvloed door serres enerzijds en door de openluchtteelt van slasoorten anderzijds. In het verleden werden hoge pieken genoteerd door lozingen door serrebedrijven. Deze problemen zijn intussen opgelost. De huidige overschrijdingen aan het MAP-meetpunt zijn voornamelijk te wijten aan nitraatrijk drainagewater. De slatelers in openlucht werken met bemestingsadvies en waar mogelijk wordt een groenbedekker ingezaaid. Maar door het beperkte wortelgestel van sla en de weinig efficiënte stikstofopname zijn stikstofverliezen onvermijdelijk. Ook hier kan de techniek een mogelijke oplossing bieden.

Meten is weten

Nadat de cijfers van het winterseizoen 2016-2017 zijn verzameld, kan de optimale dimensionering van de zuiveringsinstallatie worden bepaald. In september 2017 zal de eerste installatie worden uitgetest in Buggenhout. Die opstelling zal vervolgens een winterseizoen worden opgevolgd en geoptimaliseerd waar nodig. Vanaf september 2018 worden dan drie installaties ingezet en opgevolgd.

Meer info?

E. Vandewoestijne, PCG, Kruishoutem
D. Huits, Inagro, Rumbeke-Beitem
J. De Nies, Proefstation voor de Groenteteelt, Sint-Katelijne-Waver
P. Van Aken, KU Leuven, Technologiecampus De Nayer

In samenwerking met

Met de steun van

Onderzoek in het kader van het LA-traject ‘'Innoverende aanpak voor nitraatreductie in land- en tuinbouwgebieden'’