X
GO

Waterverbruik fruitteelt

Water is voor verschillende toepassingen in de fruitteelt nodig.

In de fruitteelt wordt water te velde gebruikt voor nachtvorstberegening, irrigatie en fertigatie. Ook bij de toediening van gewasbeschermingsmiddelen is er water nodig.

Op het bedrijf wordt bij de naoogst water ingezet als transportwater in sorteerinstallaties. Bij de biologische teelt kan een warmwaterbehandeling worden toegepast als bewaartechniek voor de bestrijding van vruchtrot. Op fruitteeltbedrijven wordt ook water gebruikt voor de reiniging van frigoruimten, sorteerinstallaties, machines en bedrijfsterreinen, en ook sanitair water.

Er kan een groot verschil zijn in waterverbruik tussen de bedrijven. Dit grote verschil is te wijten aan de verschillen binnen de bedrijfsstructuren. Algemeen wordt aangenomen dat de fruitteelt in openlucht, als deelsector, slechts 1 % van het totale watergebruik van de Vlaamse landbouw voor zijn rekening neemt (bron: Milieudruk vanuit de landbouw op basis van gegevens van het Landbouwmonitoringsnetwerk 2005-2008, Departement Landbouw en Visserij, uitgave 2010).

De voornaamste parameter voor het waterverbruik is het al dan niet zelf sorteren op water. Steeds meer fruitteeltbedrijven gaan over op een waterdumper bij hun sorteerinstallatie. Zo’n installatie verbruikt 3 tot 9 m3 water, afhankelijk van de grootte. De sorteerbedrijven hebben grotere installaties waar het waterverbruik hoger ligt. De frequentie waarmee het water vervangen wordt, bepaalt de vervuilingsgraad. Het vervangen van het water varieert van dagelijks tot wekelijks. Het totale waterverbruik is bovendien afhankelijk van de benuttingsgraad van de sorteercapaciteit.

 

Kwaliteitseisen fruitteelt

Irrigatie

In onderstaande tabel staan de grenswaarden vermeld waaraan water moet voldoen voor droogte beregening in houtig kleinfruit en hardfruit volgens Altic bv (Kennisafdeling gespecialiseerd in gewasmonitoring).

 

Tabel: kwaliteitseisen irrigatiewater fruitteelt

  Parameter Grenswaarde
   
  Zuurheid (pH)   > 5.5
  Geleidbaarheid (EC)   < 1.5 mS/cm
  Ammonium (NH4)   < 0.1 mmol/l                < 1.8 mg/l
  Natrium (Na)   < 5.0 mmol/l                < 115 mg/l
  Chloor (Cl)   < 7.0 mmol/l                < 250 mg/l
  Ijzer totaal (Fe2+ + Fe3+)   < 18 μmol/l *                < 1mg/l *
  Mangaan (Mn)   < 18 μmol/l                   < 1mg/l
  Bicarbonaat (HCO2)   < 4 mmol/l
  Hardheid   < 18 °D

* gevoelige rassen zoals Golden Delicious en James Grieve maximaal 9 μmol/l (0,5 mg/l). Fe2+ + Fe3+ voor houtig kleinfruit < 36 μmol/l (< 2 mg/l)

Een aantal spoorelementen en andere verontreinigingen zijn buiten beschouwing gelaten, omdat de grenswaarden niet bekend zijn en/of slechts zo sporadisch voorkomen dat ze in routinematig onderzoek niet bepaald worden.

 

Nachtvorstberegening

Bij nachtvorstberegening zijn de eisen aan de waterkwaliteit minder hoog dan bij droogteberegening. Vooral chloor en ijzer zijn belangrijk. Ook speelt de pH een rol. Een lage pH betekent een iets grotere kans op vruchtverruwing en groeiremming.

 

Tabel: kwaliteitseisen water nachtvorstberegening fruitteelt

  Parameter   Grenswaarde 
   
  Geleidbaarheid (EC)   < 2.4 mS/cm
  Chloor (Cl)   < 14.1 mmol/l                < 500 mg/l
  IJzer totaal (Fe2+ + Fe3+)   < 54 μmol/l                     < 3mg/l

 

 

Druppelbevloeiing en fertigatie

Hiervoor worden de minst hoge eisen gesteld. Het toelaatbare ijzer is pH afhankelijk.

 

Tabel: kwaliteitseisen water druppelbevloeiing fruitteelt

  Parameter   Grenswaarde
   
  EC   < 2.7 mS/cm
  Chloor (Cl)   < 17 mmol/l                   < 600 mg/l
  IJzer totaal bij hoge pH   < 59 μmol/l                    < 3.3mg/l
  IJzer totaal bij lage pH   < 179 μmol/l                  < 10mg/l

 

Mogelijke waterbronnen fruitteelt

In de fruitteelt worden verschillende soorten water gebruikt: hemelwater, open put, drainagewater, oppervlaktewater, grondwater en leidingwater. Rationeel watergebruik is niet enkel een kwestie van water besparen door verspilling te voorkomen, maar het is ook een kwestie van het juiste water te gebruiken voor de juiste toepassing.

Het grootste deel van het water dat nodig is in de fruitteelt moet niet aan zeer hoge kwaliteitseisen voldoen. Er kan dus water gebruikt worden van laagwaardige kwaliteit, uit een alternatieve bron. Men moet er echter wel rekening mee houden dat er binnen de fruitteelt ook bepaalde verbruiksposten zijn waar een hoge kwaliteit wel een vereiste is. Bv. bij het sorteren van fruit op water moet men werken met water aan drinkwaterkwaliteit. Daarbij is er voor het personeel ook vaak een vereiste aan dit hoogwaardig water.

Voor de gewassen zelf kan water van lagere kwaliteit gebruikt worden. Er moeten echter wel enkele zaken in rekening genomen worden: Water van slechte kwaliteit kan schade aan gewassen veroorzaken als gevolg van accumulatie van ongewenste zouten in het wortelmilieu en door directe schade aan de bovengrondse delen zoals verruwing en verbranding. Ook bruinverkleuring en residu op gewassen kan groeistagnatie geven. Beoordeling van het schadelijke effect in gietwater is niet altijd eenvoudig. Sommige elementen geven bij geringe concentraties zelfs positieve resultaten en geven bij hoge concentraties schade. Meestal wordt schade veroorzaakt door een combinatie van factoren. De gevoeligheid van verschillende gewassen is ook divers.

Welke waterbron u zal gebruiken, is afhankelijk van de toepassing en van de ligging en de grootte van het perceel. Die twee laatste bepalen op hun beurt de mogelijke herkomst van het te gebruiken water. Maar elke methode heeft voor- en nadelen zowel naar waterkwaliteit als naar wettelijke verplichtingen.

 

Hemelwater

Om de grondwaterreserves te beschermen en om het gebruik van duur leidingwater te beperken, streeft u bij voorkeur naar een maximaal gebruik van hemelwater. Hemelwater is meestal van een goede kwaliteit waardoor het in vele toepassingen gebruikt kan worden. Opvang van hemelwater kan er voor zorgen dat deze bron van water maximaal benut kan worden. Hemelwater voldoet doorgaans aan de waterkwaliteitsnormen voor de appel en peer. Er moet bij het gebruik van hemelwater ook rekening gehouden worden met de kwantiteit: hoeveel regenwater kan er opgevangen worden, zijn er voldoende bedrijfsgebouwen en is het mogelijk de daken aan te sluiten op een put? Dit zijn factoren die moeten geëvalueerd worden om de haalbaarheid per bedrijf na te gaan.

 

Waterloop

Als u beschikt over een perceel dat gelegen is in de nabijheid van een waterloop, kunt u op een goedkope manier aan water geraken. De kwaliteit van het oppervlaktewater is niet altijd goed. Er zit niet alleen organisch materiaal in, maar het kan ook chemisch verontreinigd zijn. De chemische verontreiniging, vooral het zoutgehalte, blijft wel nog een probleem want die kent u vaak niet zonder voorafgaand een chemische analyse te laten uitvoeren. Die analyses zullen u aantonen of het water voldoet aan de kwaliteitseisen  voor de toepassingen waarvoor u het water wilt inzetten.

De resultaten van de metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) op oppervlaktewater kunnen een eerste idee geven over de stabiliteit van de waterkwaliteit.

 

Grondwater

Grondwater is vooral geschikt voor grotere percelen of percelen die niet in de buurt van een waterloop of het leidingnet liggen. Het is aangewezen om ondiep grondwater te gebruiken uit watervoerende lagen die op natuurlijke wijze snel aanvulbaar zijn.

Het water dat u oppompt voldoet mogelijk niet aan de kwaliteitsnormen  voor appel en peer. Bij vele putten is het ijzergehalte een probleem. U kunt een ontijzeringsinstallatie plaatsen of het water eerst in contact laten komen met de lucht zodat het ijzer kan neerslaan alvorens het door de leidingen te sturen. Wanneer het water onderzocht wordt en het niet voldoet aan bovenstaande eisen is het op deze bedrijven noodzakelijk eventueel te zuiveren, indien dit economisch rendabel is.

 

In de praktijk

Een systeem van opvang en gebruik van drainagewater, wordt evenwel op een aantal plaatsen in Vlaanderen reeds toegepast. Op Viaverda Site Kruisem liggen reeds zo twee systemen aan. In de zomermaanden bestaat een belangrijk deel van het irrigatiewater voor de openluchtteelten uit dit drainagewater. In Zeeland zijn gelijkaardige systemen in gebruik in de fruitteelt. Daar wordt het drainagewater van eigen of naburige percelen via ondiepe sloten en een verzamelput met dompelpomp overgepompt in een folievijver tijdens de winter- en voorjaarsmaanden. Bij vorst tijdens de bloei wordt dit water voor nachtvorstberegening van het fruit ingezet. In de zomermaanden kan het verzamelde drainagewater ook voor irrigatie benut worden.
 

Contact

Karreweg 6

9770 Kruishoutem

 

 0032 (0)9 331 80 84

   info@waterportaal.be

Met steun van