In de fruitteelt worden verschillende soorten water gebruikt: hemelwater, open put, drainagewater, oppervlaktewater, grondwater en leidingwater. Rationeel watergebruik is niet enkel een kwestie van water besparen door verspilling te voorkomen, maar het is ook een kwestie van het juiste water te gebruiken voor de juiste toepassing.
Het grootste deel van het water dat nodig is in de fruitteelt moet niet aan zeer hoge kwaliteitseisen voldoen. Er kan dus water gebruikt worden van laagwaardige kwaliteit, uit een alternatieve bron. Men moet er echter wel rekening mee houden dat er binnen de fruitteelt ook bepaalde verbruiksposten zijn waar een hoge kwaliteit wel een vereiste is. Bv. bij het sorteren van fruit op water moet men werken met water aan drinkwaterkwaliteit. Daarbij is er voor het personeel ook vaak een vereiste aan dit hoogwaardig water.
Voor de gewassen zelf kan water van lagere kwaliteit gebruikt worden. Er moeten echter wel enkele zaken in rekening genomen worden: Water van slechte kwaliteit kan schade aan gewassen veroorzaken als gevolg van accumulatie van ongewenste zouten in het wortelmilieu en door directe schade aan de bovengrondse delen zoals verruwing en verbranding. Ook bruinverkleuring en residu op gewassen kan groeistagnatie geven. Beoordeling van het schadelijke effect in gietwater is niet altijd eenvoudig. Sommige elementen geven bij geringe concentraties zelfs positieve resultaten en geven bij hoge concentraties schade. Meestal wordt schade veroorzaakt door een combinatie van factoren. De gevoeligheid van verschillende gewassen is ook divers.
Welke waterbron u zal gebruiken, is afhankelijk van de toepassing en van de ligging en de grootte van het perceel. Die twee laatste bepalen op hun beurt de mogelijke herkomst van het te gebruiken water. Maar elke methode heeft voor- en nadelen zowel naar waterkwaliteit als naar wettelijke verplichtingen.
Hemelwater
Om de grondwaterreserves te beschermen en om het gebruik van duur leidingwater te beperken, streeft u bij voorkeur naar een maximaal gebruik van hemelwater. Hemelwater is meestal van een goede kwaliteit waardoor het in vele toepassingen gebruikt kan worden. Opvang van hemelwater kan er voor zorgen dat deze bron van water maximaal benut kan worden. Hemelwater voldoet doorgaans aan de waterkwaliteitsnormen voor de appel en peer. Er moet bij het gebruik van hemelwater ook rekening gehouden worden met de kwantiteit: hoeveel regenwater kan er opgevangen worden, zijn er voldoende bedrijfsgebouwen en is het mogelijk de daken aan te sluiten op een put? Dit zijn factoren die moeten geëvalueerd worden om de haalbaarheid per bedrijf na te gaan.
Waterloop
Als u beschikt over een perceel dat gelegen is in de nabijheid van een waterloop, kunt u op een goedkope manier aan water geraken. De kwaliteit van het oppervlaktewater is niet altijd goed. Er zit niet alleen organisch materiaal in, maar het kan ook chemisch verontreinigd zijn. De chemische verontreiniging, vooral het zoutgehalte, blijft wel nog een probleem want die kent u vaak niet zonder voorafgaand een chemische analyse te laten uitvoeren. Die analyses zullen u aantonen of het water voldoet aan de kwaliteitseisen voor de toepassingen waarvoor u het water wilt inzetten.
De resultaten van de metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) op oppervlaktewater kunnen een eerste idee geven over de stabiliteit van de waterkwaliteit.
Grondwater
Grondwater is vooral geschikt voor grotere percelen of percelen die niet in de buurt van een waterloop of het leidingnet liggen. Het is aangewezen om ondiep grondwater te gebruiken uit watervoerende lagen die op natuurlijke wijze snel aanvulbaar zijn.
Het water dat u oppompt voldoet mogelijk niet aan de kwaliteitsnormen voor appel en peer. Bij vele putten is het ijzergehalte een probleem. U kunt een ontijzeringsinstallatie plaatsen of het water eerst in contact laten komen met de lucht zodat het ijzer kan neerslaan alvorens het door de leidingen te sturen. Wanneer het water onderzocht wordt en het niet voldoet aan bovenstaande eisen is het op deze bedrijven noodzakelijk eventueel te zuiveren, indien dit economisch rendabel is.
In de praktijk
Een systeem van opvang en gebruik van drainagewater, wordt evenwel op een aantal plaatsen in Vlaanderen reeds toegepast. Op Viaverda Site Kruisem liggen reeds zo twee systemen aan. In de zomermaanden bestaat een belangrijk deel van het irrigatiewater voor de openluchtteelten uit dit drainagewater. In Zeeland zijn gelijkaardige systemen in gebruik in de fruitteelt. Daar wordt het drainagewater van eigen of naburige percelen via ondiepe sloten en een verzamelput met dompelpomp overgepompt in een folievijver tijdens de winter- en voorjaarsmaanden. Bij vorst tijdens de bloei wordt dit water voor nachtvorstberegening van het fruit ingezet. In de zomermaanden kan het verzamelde drainagewater ook voor irrigatie benut worden.