Vlaamse varkenshouderij

Op deze pagina:

• Waterverbruik Vlaamse varkenshouderij
• Kwaliteitseisen Vlaamse varkenshouderij
• Mogelijke waterbronnen Vlaamse varkenshouderij
  • Drinkwater
  • Reinigingswater voor stallen en landbouwmachines

De Vlaamse varkenssector gebruikte in 2016 ongeveer 19% van het totale verbruikte water in de Vlaamse land- en tuinbouwsector.

In de varkenshouderij is ook water nodig voor de werking van luchtwassers. Luchtwassers worden ingezet om de geur, de ammoniakemissie en de hoeveelheid fijne stof terug te dringen. Bij een luchtwasser verdwijnt er water via verdamping en moet er regelmatig gespuid worden (bron: rapport 'Waterverbruik en -beschikbaarheid in landbouw en agrovoeding' -  Departement Landbouw en Visserij, 2018).

Een minimale kwaliteit van het drinkwater is nodig om goede technische resultaten te bekomen. Hierbij is vooral de kwaliteit van het drinkwater ter hoogte van de nippels van belang. De kwaliteit is op deze plaats dikwijls slechter dan aan de bron doordat in de leidingen een biofilm ontstaat. Die biofilm ontstaat in de leidingen door afzettingen van mineralen waarop dan bacteriën, gisten en schimmels gaan groeien.

Ontsmetten en regelmatig reinigen en doorspoelen van de leidingen is dus steeds noodzakelijk.

In onderstaande tabellen worden de normen weergegeven waaraan drinkwater, volgens Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) moet voldoen. Deze kwaliteitseisen zijn onder meer van toepassing omwille van dierengezondheidsaspecten.

Tabel: kwaliteitseisen waaraan het drinkwater voor varkens het best voldoet - scheikundig onderzoek (bron: DGZ- Dierengezondheidszorg Vlaanderen)

Tabel: kwaliteitseisen waaraan het drinkwater voor varkens het best voldoet  – bacteriologisch onderzoek (bron: DGZ- Dierengezondheidszorg Vlaanderen)

Aan water voor de reiniging van de stallen worden veel minder eisen gesteld. Ook aan het water dat in de luchtwasser gebruikt wordt, kunnen minder strenge eisen gesteld worden. Hemelwater zal omwille van zijn laag calciumgehalte meestal zeer goed geschikt zijn voor gebruik in een luchtwasser.

(Bron: lv.vlaanderen.be: Praktijkgids Water in de land- en tuinbouw)

Voor al deze toepassingen wordt momenteel vooral gebruik gemaakt van grondwater, gevolgd door leidingwater. In mindere mate wordt ook hemelwater gebruikt. Oppervlaktewater en gezuiverd afvalwater vinden als waterbron amper hun weg naar het bedrijf.

Grafiek: aandeel van de verschillende waterbronnen in de varkenshouderij, uitgedrukt als gewogen gemiddelde over de periode 2005-2008 (bron: Milieudruk vanuit de landbouw op basis van gegevens van het Landbouwmonitoringsnetwerk 2005-2008, departement Landbouw en Visserij, uitgave 2010 (gegevens: AMS-LMN en ADSEI (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie))

Bovenstaande grafiek toont aan dat te vaak hoog kwalitatief water wordt gebruikt voor toepassingen die dit niet vereisen. Volgende tabel geeft een aantal voorbeelden van alternatieve waterbronnen die vanuit milieutechnisch en ecologisch oogpunt kunnen ingezet worden voor specifieke toepassingen in de varkenshouderij.

Tabel: voorbeelden van bruikbare alternatieve waterbronnen in de varkenshouderij

Bron: Best Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector, VITO 2006 en praktijkervaring van de dienst landbouw van de provincie Oost-Vlaanderen 2011)^a.

• A: ‘J’ betekent dat de waterbron kan worden ingezet in de overeenkomstige processtap. ’N’ betekent dat de waterbron vanuit milieutechnisch en ecologisch oogpunt niet kan worden ingezet voor de overeenkomstige stap.
• B: Voor zover toegelaten door de geldende kwaliteitseisen en voldaan aan de kwaliteitsnormen.
• C: Anno 2005 zijn er enkele bedrijven die drinkwater inzetten onder strikt hygiënische voorwaarden. Een regelmatige controle van de kwaliteit is aangewezen.
• D: Indien voorhanden: bijvoorbeeld effluent van een percolatierietveld.

Drinkwater

​Voor de toepassing van drinkwater kan ondiep grondwater aangewend worden. Ondiep grondwater kan plaatselijk wel een te hoog ijzergehalte hebben, wat smaakafwijking en verstopte leidingen kan veroorzaken. De investering in een ontijzering kan dan noodzakelijk zijn. Een tweejaarlijkse analyse is een strikt minimum.

Hemelwater als drinkwater voor dieren helpt heel wat grondwater besparen. Op een varkensbedrijf daalt dit zelfs tot een mogelijke invulling van 20 tot 30% van de drinkwaterbehoefte. Het is het beschikbare dakoppervlak dat de beperkende factor is. Uiteraard komt alleen hemelwater van geschikte kwaliteit in aanmerking. Op varkensbedrijven kan het ammoniumgehalte in het hemelwater afkomstig van varkensstallen te hoog zijn om als drinkwater voor dieren te gebruiken. Menging met andere waterbronnen kan dan een oplossing zijn. Om bacteriologische verontreinigingen in het hemelwater uit te schakelen, is ontsmetting van het water noodzakelijk.

Ook oppervlaktewater is een mogelijk alternatief. Wel zal er vaak op chemische en bacteriologische kwaliteit bijgestuurd moeten worden (bron: Varkensbedrijf, 2021).  

Reinigingswater voor stallen en landbouwmachines

Vanuit milieu-oogpunt is het niet aanvaardbaar om water van hoge kwaliteit zoals leidingwater en diep grondwater te gebruiken voor de reiniging van de stal en de landbouwmachines. Hemelwater, proper oppervlaktewater, drainagewater en zelfs effluent van de eigen waterzuivering of mestverwerkingsinstallatie zijn goede alternatieven. Ook voor de voeding van luchtwassers is hemelwater uitstekend geschikt.

(bron: Praktijkgids Water in de land- en tuinbouw)